Top hơn 25 bài viết: cách làm tơ sen vừa cập nhật

Lụa tơ sen là gì? Đôi nét về tuyệt phẩm lụa tơ sen ^[1]

Để tạo ra sản phẩm làm từ tơ sen rất công phu và vất vả, tất cả được hoàn thiện hoàn toàn bằng thủ công rất cầu kỳ.

Độc nhất Việt Nam: Dệt lụa từ tơ sen, bán giá đắt như vàng ^[2]

Tuy nhiên, theo nghệ nhân này, vải tơ sen tuy có đẹp và nhiều ưu điểm song các công đoạn sản xuất thì rất cầu kỳ và hoàn toàn phải làm thủ công. Trung bình một chiếc khăn làm từ tơ sen có giá trên thị trường vào khoảng trên 4 triệu đồng, tùy loại.

Vì thế việc dệt lụa từ tơ sen vẫn chỉ là việc làm thời vụ, chưa thể đưa vào sản xuất đại trà, nhân rộng.

Làm lụa tơ sen ^[3]

Bà cũng là người đầu tiên ở Việt Nam tìm hiểu và làm ra lụa từ tơ sen

”Dệt tương lai làng nghề” từ tơ sen ^[4]

Khi nói về nghề dệt lụa tơ sen trên địa bàn, ông Lê Hải Hồng, Trưởng phòng Kinh tế huyện Mỹ Đức cho biết, nghề dệt tơ sen phát triển sẽ tạo việc làm, thu nhập cho nhiều lao động nông nhàn. Từ lụa tơ sen có thể dệt khăn, quần áo, làm đồ lưu niệm, nâng cao thu nhập cho người làm nghề. Phát huy thế mạnh truyền thống làng nghề, bằng sự đam mê, sáng tạo, Nghệ nhân Ưu tú Phan Thị Thuận đã, đang gây dựng nên thương hiệu độc đáo qua những sản phẩm lụa tinh xảo, có giá trị cao được làm từ tơ sen.

Cơ duyên cùng tơ sen đến với bà Phan Thị Thuận vào năm 2017, khi đoàn công tác do bà Trần Thị Quốc Khánh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, làm Trưởng đoàn, về thăm xã Phùng Xá. Các công đoạn sản xuất chủ yếu làm thủ công nên việc dệt lụa tơ sen tốn nhiều thời gian.

Lụa tơ sen là gì? Quy trình sản xuất & ưu nhược điểm của vải lụa tơ sen ^[5]

Và việc sở hữu được một sản phẩm làm từ lụa tơ sen đang còn là vấn đề quá xa xỉ. Vì thế, bảo quản vải lụa tơ sen đúng cách không phải là một việc dễ dàng. Lụa tơ sen là một trong những loại vải cao cấp, tuy nhiên hiện nay nó vẫn chưa được phát triển một cách đa dạng, phổ biến do có nhiều hạn chế cản trở.

Cũng như các sản phẩm làm từ vải lụa tơ sen cũng có khả năng tự phân huỷ, nên không gây ra các tác động xấu cho môi trường. – Thân thiện với môi trường: Vải được làm hoàn toàn từ sợi tơ sen nên quá trình sản xuất không có các chất thải.

Lụa Tơ Sen – Tuyệt Phẩm Kết Tinh Từ Tinh Túy Của Quốc Hoa Việt Nam ^[6]

1200 cuống sen mới được 10000m sợi tơ, 4800 cuống sen mới được một chiếc khăn sen dài 1,7m và một người thợ chăm chỉ, thạo việc một ngày cũng chỉ làm được từ 200-250 cuống là cao. Ngược lại, Việt Nam chỉ vừa được phát triển thành công loại lụa tơ sen độc đáo này trong những năm gần đây nên sản phẩm từ tơ sen chỉ vỏn vẹn có chiếc khăn do bà Phan Thị Thuận làm ra. Vì thế việc dệt lụa từ tơ sen vẫn chỉ là việc làm thời vụ, chưa thể đưa vào sản xuất đại trà, nhân rộng

Người ta không chỉ khai thác được lợi ích từ hạt, hoa, ngó và lá sen, Myanmar (Miến Điện) – một quốc gia ở Đông Nam Á, được cho là nơi khai sinh ra các sản phẩm lụa làm từ tơ sen với lợi thế về những làng nghề dệt lụa tơ sen hơn 100 năm ở In Paw Khon. Tất cả các công đoạn tạo ra tơ sen đều được làm thủ công, rất cầu kỳ.

Lụa Tơ Sen: Sản Phẩm Vô Cùng Độc Đáo Từ Cây Sen ^[7]

– Thân thiện với môi trường: Vải được làm hoàn toàn từ sợi tơ sen nên quá trình sản xuất không có các chất thải.

Vì sao một chiếc khăn làm từ vải sen có giá lên đến hơn 4 triệu đồng? ^[8]

Vải (tơ/chỉ/lụa) sen – một loại vải đặc thù làm từ tơ lấy trong thân cây sen – chỉ được sản xuất ở một số khu vực tại Campuchia, Myanmar, và đặc biệt là tại Việt Nam.

Làm lụa tơ sen ^[9]

Dù là người đắm đuối, gắn bó bao năm với lụa tơ tằm nhưng sau một cuộc gặp gỡ cách đây hơn hai năm với những người làm khoa học ở Bộ Khoa học và Công nghệ, bà quyết định bắt tay vào làm lụa từ sen. Công đoạn quay tơ được làm khá cẩn thận bởi sợi sen khá mong manh thô ráp. Trong ngôi nhà khang trang rộn ràng tiếng thoi dệt lách cách, nghệ nhân Phan Thị Thuận (xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức, Thành phố Hà Nội) chia sẻ với chúng tôi những điều rất thú vị về cơ duyên gặp gỡ cùng cách làm ra những tấm lụa tơ sen.

Bà Phan Thị Thuận rất vui sau hai năm tìm tòi bà đã làm ra được những sản phẩm rất độc đáo từ tơ sen. Rất am hiểu và có nhiều kinh nghiệm với các công đoạn của nghề dệt tơ tằm truyền thống nhưng cũng phải mất hơn một năm bà Thuận mới có thể làm ra một chiếc khăn tơ sen hoàn chỉnh.

Quy trình kỳ công của kỹ thuật dệt lụa từ tơ sen của nghệ nhân Việt ^[10]

Cuống nào cũng làm được tơ sen, riêng cuống non cho lượng tơ dẻo mà đẹp. Mất 1 tháng rưỡi để làm chiếc khăn quàng cổ từ tơ sen Đã không làm thì thôi, một khi đã động tay vào sợi tơ sen, mọi quy trình phải theo khuôn phép và cẩn thận.

Những sợi tơ sen mỏng manh dưới bàn tay khéo léo của người nghệ nhân thời bấy giờ đặc cách chỉ dành cho những người quyền quý, cao sang. Cầm trên tay chiếc khăn mặt được làm từ tơ sen, người đời cảm nhận trọn vẹn sự mềm mại và tinh khôi của nó.

Dệt lụa tơ sen ^[11]

Chúng tôi được nghệ nhân Phan Thị Thuận chia sẻ những điều thú vị và tìm hiểu về cách làm ra những tấm lụa sen độc đáo. Từ năm 2017, bà kỳ công nghiên cứu dệt lụa từ tơ sen, nhưng cũng phải hơn một năm sau bà mới có thể làm ra những chiếc khăn lụa tơ sen đầu tiên.

Công đoạn quay tơ được làm cẩn thận bởi sợi sen khá mong manh, thô ráp.

Độc nhất Việt Nam: Nghệ nhân dệt lụa từ tơ sen, bán giá đắt như vàng ^[12]

Để làm ra một chiếc khăn dài 1,7m, nghệ nhân cần tới 4.800 cuống sen, cả thời gian tách tơ, thêu họa tiết phải kéo dài hàng tháng trời mới hoàn thiện.

Người phụ nữ bẻ cuống sen để lấy tơ sen, một chiếc khăn quàng cổ đã có giá 4,5 triệu đồng ^[13]

Trước kia người ta sử dụng lụa tơ sen để làm áo cà sa như một món quà cho tượng Phật hoặc các nhà sư Phật giáo.

Chiếc máy lấy tơ sen đầu tiên ra đời từ tâm huyết của các nhà sáng chế trẻ ^[14]

Sản phẩm lụa từ tơ sen được nhiều nước trên thế giới ưa chuộng, mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng do các công đoạn từ chọn, xếp cuống sen đến miết tơ, đều làm thủ công, dẫn đến thời gian để có một sản phẩm từ tơ sen rất lâu, đẩy giá thành lên cao và khó tiếp cận người dùng. Do giá thành đắt nên hiện nay, sản phẩm từ tơ sen chủ yếu làm theo đơn đặt hàng, hoặc phục vụ khách cao cấp, khách nước ngoài. Với việc tự động hóa khâu sản xuất tơ từ chiếc máy này, quy trình làm ra sản phẩm lụa tơ sen rút ngắn rất nhiều, từ gần 2 tháng chỉ còn hơn 1 tuần, hiệu suất lao động tăng gấp 5 – 7 lần so với làm thủ công.Sinh viên Trần Quốc Đạt cho biết đây là chiếc máy tơ sen lần đầu xuất hiện trên thị trường Việt Nam.

Nhưng vì sợi tơ sen nhỏ và mỏng manh nên tất cả các công đoạn tạo ra sợi tơ sen đều rất cầu kỳ, phải làm hoàn toàn bằng thủ công. Vì thế, các bạn sinh viên gồm Ngô Trần Minh Đức, Nguyễn Văn Thắng, Trần Quốc Đạt, Cao Anh Tú (Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội), Lương Đức Trung (Trường ĐH Ngoại thương) đã nảy ra ý tưởng chế tạo máy lấy tơ sen để giúp nâng cao năng suất, giảm giá thành các sản phẩm làm từ tơ sen, để đưa mặt hàng này ngày càng phổ biến trên thị trường, nâng cao thu nhập cho làng nghề truyền thống.

Nữ nghệ nhân Hà thành miệt mài giữ nghề dệt khăn lụa từ tơ sen ^[15]

Cuống nào cũng làm được tơ sen, riêng cuống non cho lượng tơ dẻo mà đẹp. Người thợ lành nghề có thể một lúc cắt và tách khoảng 4-5 cọng sen để lấy tơ: “Cần khoảng 1 tuần để có thể làm được việc này, nhưng phải hơn một tháng thì mới thành thạo được”, bà Thuận nói.

Bà sẵn sàng chỉ dạy mọi công đoạn từ cách lấy sợi tơ sen đến cách dệt khăn cho người làm của mình.

Bí kíp làm lụa tơ sen độc – lạ của nghệ nhân nức tiếng Hà thành ^[16]

Một chiếc khăn được làm bằng sợi tơ sen có giá trên thị trường từ 4 đến 5 triệu đồng. Lụa tơ sen – một sản phẩm có nguồn gốc từ Myanmar đang làm mưa làm gió trên thị trường may mặc trong những năm gần đây.

Nghệ nhân Phan Thị Thuận ở xã Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Nội, sau 2 năm nghiên cứu và tìm tòi đã sản xuất thành công sản phẩm lụa tơ sen đầu tiên ở Việt Nam làm hoàn toàn bằng thủ công.

Nghệ nhân đầu tiên dệt thành công lụa tơ sen ở Việt Nam ^[17]

Một chiếc khăn làm thủ công bằng lụa tơ sen mất 0,07gr tơ, nhiều người cùng làm trong một tháng và 7 ngày thêu họa tiết. Nghệ nhân Phan Thị Thuận làm lụa tơ sen từ thân cây sen. “Khi sen bắt đầu lên nụ là có thể khai thác phần thân để mang về kéo tơ, hoa thì ướp chè hoặc lá bán làm thuốc, người trồng sen tận dụng tối đa để không bỏ đi phần nào mà vẫn mang lại giá trị kinh tế”, bà Thuận nói.

Từ ngày làm thành công lụa tơ sen, vào dịp hè nhà bà Thuận thường xuyên có hàng trăm học sinh trong và ngoài huyện đến học cách se sợi, lấy sợ tơ từ thân sen. Năm 2017, lần đầu tiên bà Thuận bắt đầu nghiên cứu làm lụa tơ sen, nhưng sản phẩm đầu chưa ưng ý sau khi đánh giá qua quá trình sử dụng.

Áo dài thăng hoa trên nền lụa tơ sen ^[18]

Vậy nên, để form áo thành hình mà vẫn giữ độ rũ, NTK Vũ Việt Hà đã khéo léo dùng lụa tơ tằm xuyên thấu và sợi bố làm nền cho tơ sen.

Kỳ 3: Lụa tơ sen đưa hồn Việt ra thế giới ^[19]

Cũng giống như nhiều sản phẩm truyền thống khác, lụa tơ sen do làm thủ công hoàn toàn, mất nhiều công sức, nên giá khá cao, thường gấp từ 7-10 lần so với sản phẩm tương tự làm từ lụa tơ tằm. Như vậy, thiên thời, địa lợi, nhân hòa, bà Thuận chính thức bắt tay vào thử nghiệm làm tơ sen từ đầu năm 2017. Bà Thuận chia sẻ: “Nhiều lần đứng ngắm con tằm làm tơ, đan kén, cách nó ngoáy đầu ra sao, rút ruột thế nào tôi bỗng nảy ra ý tưởng rằng tại sao không để chúng dệt lụa thay cho người?”.

Một chiếc khăn làm thủ công bằng lụa tơ sen mất 0,07gr tơ, nhiều người cùng làm trong một tháng và 7 ngày thêu họa tiết. Theo lời bà Thuận, tùy vào độ dày mỏng, dài ngắn mà một tấm khăn lụa tơ sen có thể cần tới cả ngàn cuống sen để làm ra.

Chiêm ngưỡng loại lụa đắt đỏ, độc đáo nhất thế giới tại Việt Nam ^[20]

Nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận cho biết, lấy tơ sen trong cuống lá cũng mất khá nhiều thời gian, 10 người làm 1 ngày cũng không lấy được 1 gram tơ sen.

Bí mật của nghệ nhân dệt lụa tơ sen đầu tiên tại Việt Nam và hơn nửa thế kỷ giữ lửa đam mê ^[21]

Chia sẻ về cơ duyên đến với tơ sen, bà Thuận trầm ngâm kể, vào năm 2017, trong một lần đến thăm cơ sở sản xuất của bà, một vị ĐBQH gợi ý bà Thuận thử nghiên cứu, tìm tòi cách sáng tạo ra sản phẩm lụa làm từ tơ sen. Trong căn nhà luôn lách cách tiếng thoi đưa ấy, hàng ngày người ta vẫn thấy bà Thuận tỉ mỉ chỉ dạy cho những người thợ của mình về kỹ thuật dệt lụa từ tơ sen.

Bà Thuận cho hay, trong xưởng dệt lụa tơ sen có rất nhiều em thông minh, khéo léo, có những em nhanh nhẹn làm được 250 cuống sen/ngày.

Lụa sen ở Myamar ^[22]

Mỗi một hộ làm nghề này tạo ra việc làm cho hàng chục, có khi hàng trăm nhân công lao động qua các khâu hái sen, tách tơ, se sợi, dệt vải, nhuộm và cắt may.

Những tấm lụa làm từ tơ sen độc đáo của nghệ nhân Phan Thị Thuận ^[23]

Những tấm lụa làm từ tơ sen độc đáo của nghệ nhân Phan Thị Thuận Công đoạn quay tơ được làm khá cẩn thận bởi sợi sen khá mong manh thô ráp. Lần đầu tiên ở Việt Nam một nghệ dân dệt tơ tằm truyền thống đã làm ra những tấm lụa từ sợi của cây sen – loài hoa thân quen từng được nhiều người coi là quốc hoa của Việt Nam.

Rất am hiểu và có nhiều kinh nghiệm với các công đoạn của nghề dệt tơ tằm truyền thống nhưng cũng phải mất hơn một năm bà Thuận mới có thể làm ra một chiếc khăn tơ sen hoàn chỉnh. Bà Phan Thị Thuận rất vui sau hai năm tìm tòi bà đã làm ra được những sản phẩm rất độc đáo từ tơ sen.

Người đầu tiên ở Việt Nam sản xuất thành công vải lụa từ tơ sen ^[24]

Bước đầu thử nghiệm, bà không làm tổ cho tằm mà để chúng nhả tơ một cách tự do. Bà Thuận chia sẻ: “Ý tưởng sản xuất ra tơ sen xuất hiện khi có một vị khhách đến thăm xưởng sản xuất của tôi và gợi đến loại lụa dệt từ tơ sen mà người Myanmar và Campuchia đã làm.

“Để làm được một chiếc khăn từ tơ sen phải mất hơn một tháng mới có thể hoàn thiện. Bà Thuận cũng luôn mong muốn các sản phẩm từ tơ sen của Việt Nam sẽ có chỗ đứng trên thị trường trong nước và quốc tế, đưa thương hiệu tơ lụa sen ra thế giới, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho người lao động và đặc biệt là giữ gìn và phát huy nghề truyền thống ông cha để lại.

Gặp gỡ nghệ nhân người Việt dệt lụa từ tơ sen ^[25]

Từ những sợi tơ sen mỏng manh cùng cách làm kỳ lạ, lụa tơ sen đã trở thành siêu phẩm trên thị trường thời trang cao cấp thế giới.